E-sigara Türleri, Sigarayı Bırakmak(?), E-sigaranın Sağlıklılığı(?)

E-sigara deyince birçok kişinin aklına şekli sigaraya benzeyen bir tür elektrikli, pilli cihaz geliyor. Gerçi "e-sigara" deyince birçok kişi önce, soru sorar bir yüz ifadesiyle "hö?" diyor ama neyse... Piyasaya ilk çıkan e-sigaralar aslında sigarayı andıran tek kullanımlık ya da katı kartuşları olan cihazlarmış. İlk olarak Herbert A. Gilbert isimli (evet ilginç bir adı var) bir şahıs tarafından 1963 yılında patenti alınmış. Ancak wikipedia'nın söylediği kadarıyla o dönemde tütünün ne kadar zararlı olduğu bilinmediğinden (dolayısıyla yaygın olarak fosur fosur tüketildiğinden) ürün pek ilgi görmemiş. Güncel e-sigaralar ise Çinli bir eczacı olan Hon Lik tarafından 2003 yılında icat edilmişler ve iki yıl sonra ihracatına başlanmış. Günümüzde envai çeşit e-sigara, yedek parça ve e-likit Çin'den Dünya'nın geri kalanına (çoğunlukla markasız/OEM olarak) dağılmakta (ve markalı hâlleri kazık fıyata satılmakta). Bilindiği kadarıyla Dünya e-sigara pazarının en az yüzde doksanı (%90) Çin'li üreticilere ait. Muhtelif "modifikasyonlar" dışında Avrupa ve Amerika ülkelerinde e-sigara veya e-likit üretilmemekte. (Kaynak: http://www.eccauk.org/   adresinde "Press Kit")

E-sigaranın farklı türleri mevcut olsa da genel prensip hemen hepsinde aynı: içinde e-likit bulunduran bir kartuş, o sıvıyı yüksek ısı üreterek buharlaştıran bir atomizer ve atomizeri çalıştıracak bir güç kaynağı. Günümüzde tek kullanımlık, değişebilir kartuşlu, tank kartuşlu, cartomizer'li (kartomizer, yani kartuş atomizer, yani içine e-likit doldurulan tankla atomizerin birleştirilmiş hali) ve clearomizer'li (kıliromizer yani içi görünen kartomizer) e-sigaralar mevcut. Tek kullanımlık, değişebilir kartuşlu ve tank kartuşlu e-sigaraları bir grupta, karto ve kıliro-mizerleri ikinci bir grupta ele alabiliriz. Değişebilir kartuşlu modeller haricinde tüm e-sigaralarda (yani e-likitli e-sigaralarda) buharlaşıp tüttürülecek olan sıvı, "wick" (vik) tabir edilen sentetik bir fitil tarafından emilir. Atomizerin dibinde duran bu sentetik fitil atomizer tarafından cozurdatılır ve sentetik fitil (hesapta) ısıya dayanıklı olduğundan sıvı buharlaşırken yanmadan kalır. Wick'in içinde yeterli sıvı yoksa ya da önceden buharlaşan sıvıdan kalan artık miktarı wick'i karartacak kadar artmışsa yanık plastik tadı verir. E-sigara kullanırken atomizerin aşırı ıslanarak boğulmamasına ya da wick'in kurumasına dikkat etmek gerekir.

Yeni başlayanlar arasında en yaygın kullanılanlar birinci gruptakilerdir. Yeni başlayanlar bir başka e-tiryakiden tüyo almadıkları müddetçe birinci grubun tuzağına düşerler. Tek kullanımlıkları ve değişebilir kartuşluları kullananlar kısa sürede bu merete cüzdan dayanmayacağını görürler, bir de (ben hiç denemedim ama) tatlarının bok gibi olduğu söylenir. Tank sistemli e-sigara ise dolumunun zorluğu (daha doğrusu sinir bozucu oluşu), atomizerin kısa kullanım ömrü ve çok e-likit akıtmasından dolayı e-tiryakiyi başka bir yöntem arayışına iter. Böylece ya sigaraya dönülür, ya "siktir et bunu da bırakayım hepten kurtulayım" denerek sigaranın e'si de kendisi de bırakılır ya da ikinci gruptakilere geçiş yapılır. İkinci gruptakiler likit akıtmazlar, temizlenebildikleri için kullanım ömürleri daha uzundur, daha çok e-likit alabilirler ve diğerlerine kıyasla daha iyi duman ve tat verirler. Gerçi clearomizerler (kıliromizer) genellikle modelleri ne olursa olsun yanık plastik tadı verdikleri için çabuk bırakılırlar ama cartomizerler (kartomizer-özellikle Dual Coil Tank yani DCT) duman ve tat konusunda -bence- en iyi olanıdır. Bu noktada "e-sigara kullanarak sigarayı bırakma" geyiğine göz atalım.

Öncelikle, biz pis tiryakiler, sigaraya bağımlı değiliz. Bağımlılığımız nikotin denen maddeyedir. Nikotin bağımlılığı konusunda da kendimizi kandırmayalım: ne keyiftir, ne de alışkanlık; nikotin bağımlılığı, bir hastalıktır. Eğer okuyucu, bu hastalıktan kurtulmak istiyorsa, e-sigara denen merete elini sürmemeli, boşu boşuna parasını ve zamanını harcamamalı. Önümüzdeki bir ay içinde sigarayı bırakabileceğine inanıyorsa ve gerçekten sigarayı bırakmak istiyorsa, e-sigaraya harcayacağı para ve zamanı, örneğin, bir "sigara günlüğüne" harcayabilir. Sigarayı bırakmak için iyi bir yöntemdir: sürekli yanında taşıyacağı küçük bir not defterine (sigara günlüğüne) kaç tane sigara içtiğini, her sigara yakışında kaydeder, sonra bu günlüğe bakar, içtiği sigara sayısını ve ne zaman daha çok içtiğini, hangi durumlarda daha çok içtiğini somut olarak görmüş olur, bu şekilde de sigara içme davranışının kontrolünü eline almaya ve kademeli olarak içtiği sigara sayısını azaltmaya çalışır ve bu doz azaltımının sonunda da sigarayı tamamen bırakmayı hedefler. Bu hem çok basit hem de kendi başına uygulanabilecek BEDAVA bir yöntem. Tabi bu sadece BİR yöntem. Terapiye gitmek de (yetkin bir terapist olduğundan emin olmak gerek: psikoloji bölümü mezunu ve terapi sertifikası almış), çeşitli plasebo yöntemleri kullanmak da (mora-terapi tabir edilen "çubuk tutturmaca" oyuncağı, muhtelif bitkisel(!) haplar vs vb) e-sigaradan daha tuzlu olsalar bile birer yöntemdir. E-sigarayla sigara bırakılamaz mı? Bırakılmaz mı? Soruya soruyla cevap verenlere sinir oluyor musunuz? Olunmaz mı? Evet e-sigarayla da sigara bırakılır ama en başta yazmıştım ya: biz pis tiryakiler sigaraya değil nikotine bağımlıyız. E-sigaraya başladığınız ilk gün sigarayı bırakabilirsiniz. Ben 20 yıllık sigara tiryakiliğinden bir günde istifa ettim; ama hâlâ nikotin bağımlısıyım. Gerçi e-sigaranın bu konuda bir avantajı var: nikotin düzeyini daha rahat kontrol edebilmek! E-likitler içinde sıfır miligramdan yirmi dört miligrama kadar değişen nikotin değerlerinde satılıyor. Dolayısıyla e-tiryaki, tükettiği e-likitteki nikotin değerini zamanla azaltarak nikotin bağımlılığından kurtulabiliyor. En azından teorik olarak... beni sorarsan, okuyucu, ben nikotini bırakma amaçlı başlamadım bu merete. Hastalığımdan memnun olarak, karbon monoksit ve zifir solumayı, nefesimde ve kıyafetlerimde kül kokusunu istemediğim için e-sigaraya geçtim.

Pekiyi de bu meret sağlıklı mı? E-sigara için "zararsız" denmesinin tek sebebi ZARARININ HENÜZ BİLİNMEMESİDİR. Kırmızıyla da koca koca yazdım, ona göre! Yukarıda da belirttiğim gibi bu meret 2003 yılında icat olunmuş ve küresel dağıtımına 2005 yılında başlanmış, dolayısıyla yeterli tıbbi veri (örneğin yeterince nalları dikmiş ya da dikmek üzere olan eleman) yok. İdeal olanı ne sigara, ne de e-sigara tüketmemek ama amaç nikotin almaksa e-sigara, en azından benim için, daha iyi.

Wickiniz ıslak, atomizeriniz kuru olsun :)